'Principes van de Orkestratie' is de allereerste Nederlandstalige uitgave en adaptatie van Rimski-Korsakovs 'Principles of Orchestration' en bevat bovendien eerst een uitgebreide Inleiding tot de Orkestratie met daarin 56 pagina's van meer dan 40 nieuw uitgewerkte orkestratie-voorbeelden met uitleg van een fragment uit een pianosonate van W.A. Mozart. Dr. Piet J. Swerts is Senior Researcher en docent compositie en orkestratie aan het LUCA School of Arts. Als componist werkt hij sinds 1985 in opdracht. In 1993 kreeg zijn vioolconcerto 'Zodiac' de Grote Internationale Prijs Koningin Elisabeth voor Compositie. In 2013 werd hij als lid benoemd van de Koninklijke Vlaamse Academie in de Kunsten.
Rechtstreeks verkrijgbaar bij bravenewbooks.nl
VOORWOORD
Dit boek bestaat uit twee delen: het eerste deel bevat een geheel eigen uitgewerkte inleiding over de orkestratie, het tweede deel behelst enkel het eerste volume ofwel de integrale vertaalde tekst (behalve daarvan het facultatieve zesde hoofdstuk) van Rimski-Korsakovs ‘Principles of Orchestration.
Korsakovs werk Основы Оркестровкй was mij niet alleen bekend in de Engelstalige versie. maar ook reeds lang in mijn bezit naast andere handboeken over de orkestratie van onder meer Berlioz, Forsyth, Gevaert, Koechlin, Mc Kay, Norman en Piston. Bij het teruggrijpen naar deze tekst werd ik echter nog meer dan bij andere traktaten over dit onderwerp door de structurele nauwgezetheid getroffen waarmee Korsakov zijn bevindingen neerschrijft en ordent. In feite is er geen woord teveel in zijn tekst. Elke opmerking is zo ter zake en lijkt vooral onbetwistbaar correct en actueel: het grote verschil met andere handboeken schijnt mij dat de componist zijn ervaringen meer in principes meedeelt dan louter in instrumentale of technische beschrijvingen. Omwille van die redenen heb ik de Engelse vertaling dan ook zo getrouw mogelijk proberen naar het Nederlands te hertalen. Het is trouwens opmerkelijk dat er naar mijn weten geen Nederlandse publicatie bestaat over dit onderwerp: het is daarom mijn hoop dat met deze hertaling de kwaliteit en betekenis van dit werk dieper zal doordringen in onze muzikale contreien.
Als ik het heb over een adaptatie, betekent dit dat er enkele minder relevante details zijn weggelaten maar dat er ook opmerkingen met betrekking tot de actualiteit aan zijn toegevoegd. Mijn punt van ‘kritiek’ bij deze studie zou kunnen zijn dat de componist begrijpelijkerwijs in zijn tweede volume enkel voorbeelden uit eigen werk heeft geciteerd. Op zich is daar zeker niets mis mee maar veel van deze werken zijn door ons helaas amper gekend, laat staan beschikbaar via een opname.
Daarom heb ik getracht om in de plaats daarvan doorheen zijn tekst zoveel mogelijk nieuwe, zelfgekozen voorbeelden aan te geven uit de meer gekende Westerse muziekliteratuur, zodat mijn voorbeelden die zijn orkestrale principes moeten illustreren de lezer er hopelijk toe aanzetten om de canon van onze orkestliteratuur grondiger te gaan bestuderen. Daarbij moet ik opmerken dat ik zo exact mogelijk geprobeerd heb aan te geven over welke passages het gaat, maar de feitelijke studie ervan laat ik aan de lezer zelf over. In functie van het opleidingsonderdeel orkestratie binnen het curriculum voor de opleiding compositie is dit vak namelijk een driejarige cyclus die in het eerste jaar bachelor aanvangt; daardoor zijn veel voorbeelden vooral in de tijdspanne van het classicisme en de romantiek gesitueerd. Een mogelijk tweede volume als vervolg op dit handboek zal later in de vorm van gedetailleerde uitgeschreven analyses dieper ingaan op een belangrijke selectie van deze aangehaalde en andere fragmenten, die zich dan aanvullend zullen toespitsen op de meesterwerken van de 20ste eeuw (o.m. Bartók, Debussy, Holst, Lutoslawski, Mahler, Prokofiev, Ravel, Respighi, Shostakovitch, Stravinsky). De meeste zo niet alle partituren kunnen legaal van de site IMSLP (International Music Library Project) Petrucci Music Library, www.imslp.org. gedownload worden.
In dit handboek is er geen ruimte voorzien voor uiteenzettingen over de instrumentenkennis op zich: zelfstudie en voorkennis worden hier vooropgesteld. Er zijn immers uitstekende standaardwerken beschikbaar, waaronder bijvoorbeeld bij uitstek het zeer volledige en degelijke The Study Of Orchestration van Samuel Adler.
Van de orkestraties van de akkoorden in het derde hoofdstuk van het tweede deel zijn simulaties aangemaakt zodat de lezer zich dit auditief beter kan voorstellen. Contacteer daarvoor zodiaceditions@gmail.com om hiervan de opnames bij de aanschaf van dit boek te ontvangen.
Voor de aanloop naar deze hertaling van Korsakov toe heb ik het vorige academisch jaar 2018-2019 een Inleiding in de orkestratie uitgeschreven met daarin 47 uitgewerkte orkestraties van eenzelfde fragment uit een pianosonate van Mozart. Stapsgewijs wordt daarin de problematiek van elke bezetting overlopen en toegelicht. Van al deze fragmenten is een simulatie opname gegenereerd die via hetzelfde email adres zoals hierboven vermeld kan aangevraagd en beluisterd worden.
De aanleiding voor dit werkstuk vloeit voort uit mijn docentschap compositie en orkestratie aan de Campus Lemmens van de LUCA School of Arts en vooral uit de noodzaak om studenten compositie een basis handboek orkestratie aan te reiken waarmee zij aan de slag kunnen gaan. Dit is daarom ook een work in progress en zal in de loop van de komende jaren verder ontwikkeld worden.
Dr.Piet J. Swerts, 1 Juni 2020.